کد مطلب:45188 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:26

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

وجود حكومت ديني چه لزومي دارد؟

لزوم حكومت ديني

خداوند تبارك و تعالي جهان را بر اساس جود و لطف خويش آفريده است در حالي كه خودش غني مطلق است. او مخلوقات متفاوتي را آفريد، موجوداتي كه فقط كمالات اجباري دارند و بياختيارند، همچون حيوان و گياه و... و موجوداتي كه علاوه بر كمالات اجباري، امكان دستيابي به كمالات اختياري را هم دارند و انسان اين گونه است. اين اختيار و انتخاب، در صورتي كه درست استفاده شود كمالاتي ميآفريند كه بر هر كمال اجباري ترجيح دارد. اما اختيار لوازمي دارد، از جمله آگاهي صادق و معصومانه. خداوند حكيم كه اختيار را به انسان داد، لوازم آن را هم عطا كرد و امكان رسيدن او به آگاهي معصومانه را از طريق «وحي» و «مجري و مبلغ وحي» كه همان «نبي و امام» است فراهم نمود. پس براي اينكه انسان بتواند به ميل خود، به كمالات برسد، نياز به هادي معصوم امري ضروري است .

از طرفي، اختيار دو سويه است، سوي مثبت و سوي منفي و هر دو سوي آن امكانپذير است والاّ جبر ميشد. سوي منفي آن توانست امامان معصوم را يكي پس از ديگري به شهادت برساند و اين حاكميت نفس شيطاني بر روح خدايي انسان است و سوي ديگر آن اجراي عدالت و كمال است كه هدف مطلق بوده ولي هنوز اجرا نشده و لذا خداوند حكيم، آخرين هادي معصوم هستي را غائب نمود تا زماني كه انسان مختارانه هدايت آسماني را بطلبد; آنگاه او را برگرداند تا ظلم و فساد را برچيند.

انسان به لحاظ عقل و اختيار موجودي خاص است و بايد بر اساس تعقّل و تعبّد (كه همتاي يكديگرند ولي گاه به اشتباه مقابل يكديگر ديده ميشوند) راه سعادت ابدي را كه همان بندگي معبود حقيقي است، برگزيند. چنين موجودي براي تربيت الهي خود محتاج به الگويي حسنه و كامل است و براي تامين چنين الگويي نيازمند برنامهاي همه جانبه ميباشد; چرا كه بر اساس انسانشناسي قرآني، انسان موجودي است همه جانبه لذا برنامهاي ميخواهد كه همه جوانب با ابعاد فردي و اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي، عقلاني و عاطفي، جسماني و روحاني و... ظاهري و باطني او را لحاظ كند و نيز مجري و مبلغي كه خودش تجسم كمال در اين جوانب باشد. لازم به ذكر است، هيچ مكتب انساني (بجز اسلام) تاكنون نتوانسته است در برگيرنده تمام حقايق جهان و انسان بوده و الگويي مجسم براي انسان كامل ارائه دهد، چرا كه مكتب بر اساس انسانشناسي و جهانشناسي شكل ميگيرد و شناخت انسانها در اين دو زمينه محدود به فهم فردي آنهاست و فقط شناخت قرآن نسبت به انسان و جهان، شناختي كامل و درست است; بنابراين مكتب الهي بالاخص اسلام، تنها مكتبي است كه ميتواند با در نظر گرفتن همه جنبهها برنامهاي جامع ارائه نمايد.

از طرفي، همانطور كه گفته شد، انسان موجودي است مدني و بسياري از امورات او وابسته به اجتماع است. به عبارت ديگر، فرد و اجتماع بسيار بر يكديگر تاثيرگذار بوده و تقريباً غير قابل انفكاك هستند; لذا اسلام برنامههاي اجتماعي فراواني دارد تا تكامل اجتماعي انسان را سامان دهد و چون برنامه ريزي و اجراي برنامة اجتماعي معمولاً به عهده حكومت است، پس بايد حكومت اسلامي باشد تا بتواند برنامههاي مختلف اسلام، همچون عدالت اجتماعي، عدالت اقتصادي و تربيت اجتماعي و... را به صحنه آورده و اجرا نمايد. چنانكه پيامبر اكرم (9) و حضرت علي (7) تشكيل حكومت دادند و اگر ضرورتي نداشت ايشان انجام نميدادند. امام زمان (7) نيز تشكيل حكومت خواهد داد و همه امامان معصوم در صدد اين بودند كه اگر زمينه فراهم شود تشكيل حكومت دهند اما مردم همكاري نكردند. حضرت امام حسين (7) براي تشكيل حكومت به درخواست مردم، به سمت كوفه رفت ولي در بين راه او را به شهادت رساندند.

البته بايد توجه داشت كهدر فرهنگ قرآن و عترت، حكومت از منظر دنيايي و قدرتطلبي كاملاً بيارزش است اما از ديدگاه ديگر، اهميت و ارزش فوق العاده دارد چون ابزاري است براي احقاق حقوق و اجراي عدالت. (مراجعه و مطالعه كتاب سيري در نهج البلاغه استاد مطهري فصل 4 ـ حكومت و عدالت براي تفصيل بيشتر در اين زمينه بسيار مفيد خواهد بود.)

بنابراين حكومت براي جامعه انساني، امري ضروري است و بهتر است اين حكومت در دست صالحان باشد چون صالحان تربيت شدگان دين هستند و به فرمودة قرآن، چنين خواهد شد: «ان الارض يرثها عبادي الصالحون» نهايتاً تمام زمين به دست بندگان صالح اداره ميشود.

حكومت و سياست اگر در راه خدا باشد، امري جداي از دين نيست به همين دليل همه پيامبران با سلاطين و حاكمان جور ميجنگيدند تا خبر حق را به مردم برسانند و در اين راه بسيار مورد ظلم قرار ميگرفتند و همة ائمه نيز به دست حكام جور به شهادت رسيدند و اين نشانگر رابطه دين و عترت با حكومت و سياست است . باز هم براي آگاهي بيشتر ميتوانيد به كتب مربوطه مراجعه فرماييد: نظام سياسي اسلام....آيتالله مصباح يزدي

حكومت اسلامي......امام خميني (;)

حكومت ديني.......احمد واعظي

فصل نامه «حكومت اسلامي»